Wanneer je de regie over je eigen leven kwijtraakt
We worden allemaal ouder en men zegt vaak “de ouderdom komt met gebreken”. Voor iedereen ziet dat er anders uit, de een krijgt last van zijn gewrichten, de ander wordt minder mobiel, wordt vergeetachtiger etc. Ook zijn er ouderen die dusdanig beperkt zijn dat ze afhankelijk worden van hun partner waar ze al hun hele leven lief en leed mee delen.
Zo was dat ook voor Jaap. Jaap heeft de afgelopen jaren al heel wat meegemaakt op het gebied van zijn gezondheid zowel mentaal als fysiek. Het meest recente was een beroerte, waarvan hij fysiek redelijk opknapte maar toch kon Jaap niet meer de dingen in het leven die voor hem belangrijk waren. Hij was zo afwezig, continu verzonken in zijn eigen gedachten. Hij zat maar in zijn stoel te mijmeren. Zijn vrouw Annie maakte zich zorgen en nam contact op met de huisarts. Vervolgonderzoek vond plaats en er werd vasculaire dementie gediagnostiseerd. Dat maakte het inderdaad allemaal wel wat complexer en verklaarde ook waarom Jaap zo moeilijk tot handelen kwam. Zoals ze gewend waren zetten ze ook hier samen hun schouders onder.
Jaap was gedurende het herstel van de beroerte ook al begeleid door een ergotherapeut in het revalidatiecentrum waar hij toen in behandeling was. Dit had Jaap toen echt verder geholpen, hij kon bijvoorbeeld zichzelf weer wassen en aankleden, lopend een kleine boodschap doen en helpen in het huishouden. Maar het belangrijkste, hij en Annie konden er weer samen op uit. Door deze positieve ervaring besloot Annie opnieuw contact op te nemen met een ergotherapeut, nu met JIPA Ergotherapie. Het eerste gesprek met de ergotherapeut was erop gericht om de hulpvraag van zowel Jaap als Annie helder te krijgen. Tijdens het intakegesprek observeert de ergotherapeut het handelen van Jaap en krijgt ze indirect informatie over bijvoorbeeld het cognitief functioneren van Jaap. Zo merkte de ergotherapeut op dat het voor Jaap moeilijk was om onder woorden te brengen, dat hij tijd nodig had om na te denken en alle informatie te verwerken. De ergotherapeut gaf hem de tijd en stelde korte en gerichte vragen om een beeld te krijgen van Jaap, zijn mogelijkheden en wensen en waar hij problemen ervaarde. Het grootste probleem wat Jaap aangaf was dat hij de regie over zijn leven kwijt was en zelfs de normale dagelijkse dingen niet meer lukte en Annie hem overal bij moest helpen. Ook wilde de ergotherapeut, om het handelingsprobleem volledig in kaart te brengen, het perspectief van zijn vrouw Annie kennen. Ze vroeg Jaap of hij het goed vond dat ze ook Annie vroeg haar vragen en wensen te beschrijven, waar hij mee instemde. Zo werd het een heel open, eerlijk en transparant gesprek waaruit duidelijke hulpvragen en doelen naar voren kwamen waar zowel Jaap als Annie achter stonden.
Het eerste doel waar de ergotherapeut samen met Jaap en Annie aan is gaan werken is het creëren van een dag- en weekstructuur met als doel Jaap letterlijk meer houvast en regie te geven over de dag. Er is gekeken naar de vaste activiteiten op de dag die moeten gebeuren en daarnaast gekeken naar wat Jaap graag zou willen. Op basis daarvan is een weekstructuur gemaakt voor Jaap om mee te werken. Om duidelijkheid te geven op een dag welke activiteiten er moeten gebeuren en hoe hij de ‘vrije’ ruimte het beste in kan vullen. Deze weekstructuur is zichtbaar in huis opgehangen zodat Jaap er ten alle tijden op kon kijken en aan herinnerd werd.
Het is voor een persoon met dementie belangrijk om zoveel mogelijk aan te sluiten bij bekende gewoontes en gebruiken. Jaap had voorheen een aantal vaste taken in huis en die zou hij graag weer op willen pakken. Maar zijn vrouw Annie gaf aan dat hij hiervoor veel ondersteuning van haar nodig had en haar instructies niet kon opvolgen. Hierdoor kwam Annie niet aan haar dingen toekwam. De ergotherapeut heeft Jaap geobserveerd terwijl hij één van deze taken uitvoerde. Op basis van deze observatie heeft zij Jaap adviezen gegeven maar vooral ook Annie handvatten gegeven hoe zij Jaap hierin het beste zou kunnen ondersteunen. Voor Jaap was dat dat hij zijn focus bij de taak moest houden en mocht hij toch hulp nodig hebben dat Annie dan korte en duidelijke instructies moest geven. Dit werkte voor Jaap, hij pakte het op en kon de taak zonder hulp van Annie uitvoeren. Zo heeft de ergotherapeut de verschillende taken van Jaap geobserveerd en daarvoor concrete adviezen en handvatten gegeven.
De grootste uitdaging voor de ergotherapeut was om de verschillende belangen, wensen van zowel Jaap als Annie helder te hebben. Daarin beiden te zien en te horen. Nieuwsgierigheid en eerlijkheid zijn hierin belangrijke factoren. Want ja, er waren ook momenten dat er wrijving was tussen Jaap en Annie. Natuurlijk heel logisch, Jaap merkte dat hij zijn eigen regie begon te verliezen en dat Annie alles overnam en Annie herkende haar man niet meer en was alleen maar aan het zorgen.
Samen met de ergotherapeut hebben Jaap en Annie structuur in het dagelijks leven waarin Jaap zelf duidelijke afgebakende taken uitvoert. Door deze duidelijkheid is er meer rust gekomen en voor Annie ook weer meer ruimte voor de rol van partner en niet alleen die van verzorger. Ze genieten weer meer samen.
‘ Door ergotherapie is er meer rust en kunnen we samen weer meer genieten’